E- SELÇUKLU'LAR DEVRİNDE BAŞLAYAN "TARİKATÇILIK" AKIMI ISPARTA HALKINI DA ETKİLEDİ; ÇEŞİTLİ TARİKATLARA GİRENLER OLDU !.

 Anadolu Türklerinin Ataları olan Oğuzlar (Türkmenler) Selçuklu Devleti'ni kurup, Anadolu'ya yerleştikten sonra, bir tasavvuf (Sofulaşma, gönlünü Allah sevgisine bağlama.) Mezhep (Tutulan yol, felsefe çığırı, bir dinin şubelerinden biri.) ve Tarikat (Allah'a ulaşmak arzusu ile tutulan yol; tasavvufi meslek.) akımıdır başladı. Bu tarikatlar şunlardı : 
1- SÜNNÎ TARİKATLAR : (Yesevilik, Mevlevilik, Bayramilik, Melâmilik, Nakşibendilik, Kadirilik, Rufailik, Halvetilik, Bedeviyye, Sadiyye, Celvetiyye..) 
2- MESLEKÎ TARİKATLAR : (Ahilik, İhvanı Sefa) 
3- ALEVÎ TARİKATLAR : (Kızılbaşlık, Tahtacılar, Bektaşilik)
4- ŞİÎ TARİKATLAR : (Şiîlik, Hurufilik, Yezidilik, Nuseyriler, Dürziler, İsmaililer) 
5- İHTİLALCİ TARİKATLAR : (Mazdekiler, Babekiler, Mübeyyeza, Batınilik, Karamita, Melâhide, Ayyarlar, Vehhabiler, Zeydiyye, Sünusiyye..) Anadolu Selçukluları devrinde başlayan bu tarikatçılık akımından, Isparta Kenti halkı da etkilendi; Meslekî tarikatlardan Ahilik, Alevî tarikatlardan da Bektaşilik Isparta halkınca benimsenenler arasında oldular. Selçuklulardan sonra Hamitoğulları Beyliği, Osmanlı İmparatorluğundan buyana, günümüze dek, sürüp gelenler bile oldu.  

MESLEKÎ TARİKATLARDAN AHİLİK 

Ahilik, esnaf, zanaatçı, işçi ve çiftçilere dayanan bir tarikat idi. Isparta halkı da geçimini çoğunluk urgancılık, mutaflık, saraçlık, tabaklık, kavaflık, semercilik, terzilik, dokumacılık.. gibi meslek ve küçük alım satım işleri ile sağladığı için, Ahiliğe girenler oldu. Isparta Tarihi açısından, ayrıntısına girmeden, Ahilik üzerinde durmayı yararlı buluyoruz... AHİ'LERİN PİRİ KİMDİR? Anadolu Ahi'lerinin piri, Selçuklular devrinde Horasandan Kırşehir'e gelip yerleşen Ahi Evren Velidir. 
AHİ'NİN SÖZLÜK ANLAMI NEDİR? Ahi: Arapça kardeş demektir. Ahi, şu anlamlarla da kullanılır: yiğit, genç, delikanlı, efe.. 
AHİLİK NEDİR? Ahilik; Anadolu Selçukluları Devrinde XIII yüz yılda başlayıp, bazı kuralları günümüze dek gelen, bir tarikattır. Esnaf, zanaatçı, işçi.. gibi, çalışma kollarını içine alan bu tarikat, iş alanında adam yetiştirmek, çalışma sevgisi ve yapım ile üretimi çoğaltmak amaçlarını güder; genel yaşayışta ise yardımlaşma, zayıf ve yoksulları koruma.. gibi insancıl duygulan ve müzik, binicilik, silâh kullanma yeteneklerini geliştirmeye önem verirdi. Bu kuruluşa bir sanat sahibi olanlar girebilirlerdi, Bir dinî görüşü, yolu, yordamı, töresi vardı. İş yaşamında kardeşlik ve dayanışma üstüne kurulmuştu, aynı zamanda bir askersel kuruluşa bağlı olurdu. . Ahi'lerin geceleri pek neşeli geçerdi. Saz çalarlar, raks eder, kendi aralarında eğlendirici oyunlar çıkarırlardı. Özellikle konuklarına karşı pek cömert idiler, elleri açıktı. Başlarına "Ahi Baba" denirdi. Babalık oğula geçmez, esnafların yaşlıları toplanır, lâyık olanı seçerlerdi. 
AHİLERİN BELİRLİ İLKELERİ VARDI; BUNLARI BENİMSEMEYENLER AHİ OLAMAZLARDI. 
Ahiler alım satım işlerinde birlik sağlamayı; iyi, kaliteli mal üretmeyi; toplum yaşamında yardımlaşmayı; fakir, fukara, sakat, yaşlıları.. korumayı ilke edinmişlerdi. İlkeleri olan bu işleri yaparken de şu kurallara uyulmasını isterlerdi: 1- Güçlü, kuvvetli iken, bağışlamasını (af etmeyi) bil. 2- Çok kızgın sinirli, öfkeli iken; kırıcı yığıcı olma: yumuşak davran. 3- Düşmanına bile iyilik edebilecek kadar insancıl, yufka yürekli, acımalı, duyarlı ol. 4- İş bitirici ol; kendine gerekli olsa bile başkasına ver, kapına geleni boş çevirme; şunu iyi bil ki iş bitirenin işi biter. 
AHİLERİN KESİNLİKLE UYMAK ZORUNDA OLDUKLARI ALTI KURAL VARDI .. 
Bu kurallara uymayanlar Ahi olamazlardı. Bu altı kural şu idi
AÇIK KURALLAR Alnını açık tut. Kalbini açık tut. Kapını açık tut. 
KAPALI KURALLAR Dilini bağlı tut. Elini bağlı tut Belini bağlı tut. 
Bunların tümü şu demekti... 
ALNINI AÇIK TUT : Ahi olan kişi doğru, dürüst olmalı. Toplum içinde sevilip sayılmalı. İşine hile katmamalı, ucuza aldığını pahalıya satmamalı, sağlam ve dayanıklı mal üretmelidir. Böyle davranılır ise insanın toplum içinde alnı açık olur. KALBİNİ AÇIK TUT : Irk, din, dil.. ayırımı yapmadan insanlar! sevmeli. Bu insanlarla alış - veriş yaparken doğru, dürüst olmalı, gönül kırıcı bir davranışta bulunmamalı. 
KAPINI AÇIK TUT : İnsanın kapısı fakire, fukaraya, yoksula, sakata, yaşlıya, muhtaçlara açık olmalı ; böylelerine daima yardımda bulunmalı 
DİLİNİ BAĞLI TUT : Yalan söylememeli, iftira etmemeli, dedikodu yapmamalı. Sır saklamasını bilmeli, ağza kötü söz, küfür almamalı, az ve öz konuşmalı. Tatlı dilli olmalı. 
ELİNİ BAĞLI TUT : İnsan elini harama, hırsızlığa, kötü bir işe.. uzatmamalı. Eli iyi ve yararlı işte, üretimde kullanmalı.
BELİNİ BAĞLI TUT : Namuslu, onurlu olmalı; kimsenin karısına kızına, gelinine.. kötü gözle bakmamalı, ırzına namusuna el uzatmamalı. 

AHİLER TÜM PEYGAMBERLERİN BİRER ZANAAT SAHİBİ OLDUKLARINA İNANIR, BU PEYGAMBERLERİ O ZANAATIN PİRİ SAYARLARDI !.. 

ADEM ...........................Çiftçi 
ŞİD ...............................Pamuk atıcısı (Hallaç) 
HUD ..............................Alım.. satım (tüccar) 
SALiH ...........................Deveci 
İBRAHİM .......................Sütçü 
İSMAİL ..........................Avcı 
İSHAK ...........................Çoban, sığırtmaç (Raî) 
YUSUF ..........................Saatçi 
ZÜLKÜFL .......................Ekmekçi 
LÛT ...............................Tarih yazarı (Müverrih) 
ÜZEYİR ..........................Bağa 
İLYAS ............................Dokumacı (Çulhacı) 
DAVUT ...........................Zırhçı 
LOKMAN ........................Hekim (Tıp doktoru) 
YUNUS ...........................Balıkçı 
İSA .................................Gezgin, seyyah (Turist)